اصولا زبان عامل ارتباط افراد با ملیت های مختلف با یکدیگر بوده و به همین دلیل مردم با زبان های مختلف توسط متون ترجمه شده با افراد در سایر نقاط دنیا ارتباط برقرار میکنند و ترجمه متون زبان های مختلف، راه ارتباط ملل با یکدیگر است. از آنجا که ترجمه حاصل کار یک مترجم حرفه ای است و مترجم به بیانی خالق اثر به شمار می آید، لذا گزافه نیست اگر بگوییم که انتخاب صحیح مترجم اصلی ترین عامل در ترجمه متون مختلف است. برای ترجمه متون می توان از مترجمین انسانی یا ماشینی استفاده نمود. احتمالا آشناترین سرویس ترجمه ماشینی، گوگل ترجمه است. البته اگر تا کنون از سرویس های رایگان مانند گوگل ترجمه استفاده کرده باشید، به این نکته حتما پی برده اید که ترجمه های ماشینی هنوز نتوانسته اند جای مترجمین زبده را پر کنند. در ادامه به بیان مختصری در مورد کلیات ماشین هایی که برای ترجمه متون مختلف وجود دارند می پردازیم.
کلیاتی از ماشین های ترجمه و ترجمه ماشینی
ترجمه ماشینی (MT) فرآیندی است که در آن یک برنامه کامپیوتری، بدون مداخله انسان، یک منبع متنی را تحلیل کرده و آن را ترجمه می کند. اگرچه در واقعیت، ترجمه ماشینی به انسان نیاز دارد و انسان را صورت یک ویرایشگر ترجمه دخیل می کند. ترجمه ماشینی، در مرحله ویرایش در دو قسمت پیش-ویرایش و پس-ویرایش نیاز به دخالت انسان دارد. در مرحله پیش-ویرایش، مترجم انسانی باید منابع ترجمه را برای ماشین ترجمه فراهم آورد و در مرحله پس-ویرایش، مترجم انسانی باید متن ترجمه شده ماشینی را ویرایش کند. ابزارهای ترجمه تجاری می توانند بسیار سودمند باشند؛ مخصوصاً اگر سیستم ترجمه ماشینی دارای یک حافظه ترجمه یا یک سیستم مدیریت جهانی باشد.
ترجمه ویرایش نشده ماشینی ، مانند ترجمه گوگل، بابلفیش، بابیلون ، استاردیکت در فضای اینترنت در دسترس عموم قرار دارند. این ابزارها، ترجمه ای بدون احساس تولید می کنند که در بهترین شرایط، معنی کلی متن را می رسانند. در فضای اینترنت ، نرم افزارهای ترجمه به افراد غیربومی کمک می کنند تا صفحات اینترنتی نوشته شده به زبان های دیگر را درک کنند. ابزارهای ترجمه دارای محدودیت هستند، زیرا این نرم افزارها، پتانسیل محدودی از درک قصد و هدف نویسنده دارند و صفحات ترجمه شده، بیشتر از این که مفهوم را برسانند، گیج کننده هستند.
محبوبیت ترجمه های تعاملی با پنجره های پاپ آپ، در حال افزایش است. این ابزارها، یک یا چند معادل برای هر کلمه یا هر عبارت بیان می کنند. اپراتورهای انسانی، نزدیکترین معادل را برای آن انتخاب می کنند. معادل هایی که می توانند بر اساس تلفظ ، گروه بندی شوند. همچنین شرکت هایی نظیر اکتاکو، دستگاه های جیبی را تولید کرده اند که امکان ترجمه ماشینی را فراهم آورده است.
ترجمه ویرایش نشده ماشینی، واقعیت های پنهان شده در متن را نادیده می گیرد و ممکن است خواننده درصدی از متن اصلی را درک کند. گرچه حتی ترجمه هایی که به طور کامل توسط انسان انجام می شود هم می تواند دارای خطا باشد ولی برای اطمینان از محتویات ترجمه شده توسط ماشین ، باید چنین ترجمه هایی توسط یک انسان بررسی و ویرایش شوند.
کلود پیرون می نویسد که ترجمه ماشینی، در بهترین حالت، بخش آسان کار یک مترجم را به صورت اتوماتیک انجام می دهد، بلکه معمولاً بخش سخت تر و وقت گیرتر شامل انجام تحقیقات گسترده ای است که برای حل ابهامات موجود در متن انجام می شود، که شامل نیازهای دستوری و واژگانی زبان مقصد است. این چنین تحقیقاتی دربرگیرنده پیش-ویرایش بوده تا ورودی های لازم را برای نرم افزار ماشین ترجمه فراهم شود، تا نرم افزار خروجی بی معنی تولید نکند.اگر کمک های انسانی، برای ترجمه ماشینی را نادیده بگیریم، نقاط ضعف تمامی ماشین های ترجمه، هوش مصنوعی به کار رفته در آنان است.
به بیان ساده تر ماشین های ترجمه بر اساس الگوریتم های هوش مصنوعی می توانند تا حدودی هدف متن را تشخیص داده و معنای لغات را در زمینه تخصصی متن بدست آورند. البته این مسئله با چالش های زیادی رو برو است، به طوری که تقریبا می توان عنوان کرد که ماشین های ترجمه دو اشکال عمده دارند: اول اینکه نمی توانند در تشخیص زمینه متن کاملا درست عمل نمایند و به همین دلیل معنی کلماتی که در متن پیشنهاد می دهند عموما به صورت عمومی بوده و شامل ترجمه تخصصی کلمات نمی باشد. دومین اشکالی که برای سایر ماشین های ترجمه نیز وجود دارد، این است که سعی می کنند جمله بندی مناسبی داشته باشند ولی گاها جملات در زبان مقصد ازنظر قواعد و ساختار دستوری دارای اشکال هستند. در صورتی که به نحوه عملکرد ماشین های ترجمه علاقه مند هستید، پیشنهاد میکنیم مقاله تفاوت بین ترجمه انسانی و ماشینی را در وبلاگ ترجمه تخصصی ایرانیان مشاهده فرمایید.
معادل یابی کلمات در ترجمه متن توسط انسان
اصولا ترجمه با مفهوم ترجمه متن شناخته می شود. ترجمه کلمات هر چقدر مهم و مناسب باشند جایگاهی در رشته ترجمه ندارند. کلمات در اکثر زبان های زنده دنیا دارای معانی مختلف هستند که بر اساس نحوه قرار گیری در جمله مفهوم و معنی پیدا میکنند. بهتر است برای روشن شدن این مطلب مثال ساده ای بیاوریم. در زبان فارسی کلمه "شیر" وجود دارد که معانی مختلفی می دهد. شما به عنوان یک فارسی زبان می دانید مفهوم این کلمه در جملات مختلف چیست و با توجه به زمینه متن، مفهوم این کلمه را درک میکنید. به عنوان مثال زمان که جمله ی "من یک لیوان شیر خوردم" را می شنوید می دانید مفهوم نوعی نوشیدنی است و نه حرفی از حیوان درنده است و نه ربطی به ابزار قطع جریان سیالات و مایعات دارد!
مثال ارائه شده، یک بیان ساده از یک واقعیت مهم در ترجمه متون است. انتخاب کلمات جایگزین و مناسب مسئله ای است که هر مترجمی در ترجمه متون تخصصی و عمومی با آن سروکار دارد. پیدا کردن درست ترین و مناست ترین معنی یک کلمه در ترجمه متون تخصصی اهمیت بیشتری پیدا می کند زیرا تقریبا کلمات تخصصی در رشته های مختلف با مفاهیم و معانی مختلفی به کار می روند. شاید این مسئله کمی گنگ به نظر بیاید ولی زمانی که شما یک متن تخصصی را مطالعه می کنید کاملا متوجه مفهوم کلمات به کار رفته در متن خواهید شد زیرا قادر خواهید بود با توجه به زمینه تخصصی متن، مفهوم مناسب هر کلمه را درک نمایید.
با توجه به توضیحات ارائه شده، واضح است که ترجمه با ترجمه متن تکمیل می شود و عملا نمی توان ترجمه لغات منفرد را مهارت نامید. ترجمه متن نشان دهنده مهارت یک مترجم بوده و معیاری برای محک زدن میزان توانایی مترجمین است. بدیهی است که برای ترجمه کلمات نیازی به استفاده از مترجم نیست و یک دیکشنری به خوبی و با سرعت نیاز شما را برطرف خواهد نمود!
مهمترین چالشی که در زمینه ترجمه متون انگلیسی به فارسی وجود دارد، ترجمه کلماتی است که دارای معانی چند بعدی هستند و در جملات با ساختار های متفاوت، معانی مختلفی میگیرند. واژه "beef" را در نظر بگیرید. این کلمه در ترجمه متون می تواند دو معنی کاملا متفاوت داشته باشد:
گوشت گاو
شکایت کردن
اگر کلمه در جایگاه اسم قرار گیرد معنی اول و در صورتی که فعل باشد مفهوم دوم را خواهد داشت. با این شرایط، یک چالش دیگر هم به ترجمه متون انگلیسی به فارسی اضافه خواهد شد:
تشخیص صحیح ساختار دستوری و گرامری متن
بحث مختصری که در بالا انجام شد برای روشن شدن این مسئله است که بایستی به قواعد دستور زبانی در ترجمه دقت نمود. ترجمه متن چیزی بیش تر و فراتر از ترجمه کلمات از یک زبان به زبان دیگر است. شما در ترجمه متن بایستی به مواردی مهمی توجه کنید تا بتوانید درست ترین مفهوم یک کلمه را انتقال دهید. یکی از این موارد قواعد دستوری است. تسلط بر قواعد دستوری برای همه مترجمین کار ساده ای نیست و حتی در برخی از موارد با چالش های جدی روبرو خواهد بود. از آنجا که مترجمین عمومی در دوران دانشگاه، به صورت تقریبا کامل با گرامر دستور زبان انگلیسی آشنا شده اند، لذا می توان گفت این مترجمین در نارسایی قواعد دستوری مشکل نخواهند داشت. چالش اساسی زمانی است که متنی نیاز به ترجمه تخصصی پیدا می کند.
چالش های پیش رو مترجمین در ترجمه متون تخصصی
برای ترجمه متون تخصصی در رشته های مختلف نیاز است تا مترجم به تمام زمینه تخصصی متن احاطه داشته باشد. علت این مسئله این است که فردی که جهت ترجمه متون تخصصی انتخاب می شود بایستی مفهوم یک متن را کامل درک نماید تا بتواند این مفاهیم را منتقل کند. بدون شک انتقال مفاهیم در ترجمه متن تخصصی بایستی با دقت و بدون کاستن از جزییات انجام گیرد تا بتوان آن را یک ترجمه موفق نامید.
یکی از مشکلات دیگر در ترجمه متون تخصصی، عدم تسلط برخی از مترجمین تخصصی به قواعد گرامری زبان انگلیسی است. زیرا اگر از مترجم تحصیل کرده در رشته های تخصصی استفاده شود، از آنجا که این مترجمین به صورت آکادمیک زبان انگلیسی نیاموخته اند و به همین دلیل گاها تسلط کافی بر مباحث گرامری زبان انگلیسی ندارند. بنابراین انتخاب مترجم برای ترجمه متن تخصصی انگلیسی به فارسی، نیازمند بررسی بیشتر و جستجو در افراد بیشتری است.
بدون هیچ مقدمه ای باید عنوان کرد ترجمه متن فارسی به انگلیسی به مراتب دشوار تر از ترجمه متون انگلیسی به فارسی است. در ترجمه یک متن انگلیسی شما با دستور زبان فارسی آشنا هستید زیرا زبان مادری شما،فارسی بوده و سال ها با این زبان سخن گفته اید. اگر تا کنون حتی کوچکترین مطالعه ای در خصوص دستور زبان فارسی ننموده باشید باز هم جمله ای خواهید گفت که از نظر دستور و ساختار کاملا صحیح باشد. علت بسیار واضح است! شما سالها با زبان فارسی سخن گفته اید و طبیعتا جملاتی را بیان خواهید نمود که ساختار و دستور زبان صحیح داشته باشند.
زمانی که یک متن تخصصی علمی نیاز به ترجمه فارسی به انگلیسی پیدا می نماید، مسائل دیگری علاوه بر موارد ذکر شده با اهمیت می شوند و بایستی رعایت شوند. ترجمه مقاله بایستی با زبان رسمی و آکادمیک انجام گیرد. مقالاتی که در پایگاه های معتبر مانندspringer ،science direct و ... منتشر می شوند علاوه بر سطح علمی و فنی بالا، دارای سطح نگارشی و ادبی مناسبی هستند و کمتر پیش می آید شما مقاله ای را در یک ژورنال معتبر پیدا نمایید که دارای اشکالات نگارشی و ادبی باشد. بنابراین در ترجمه متون تخصصی و بلاخص در ترجمه مقاله فارسی به انگلیسی بایستی به رعایت کامل قواعد گرامری توجه ویژه ای داشت. فرض کنید مقاله ای در یکی از زمینه های مهندسی برق(مثلا کنترل) در اختیار دارید و می خواهید از مطالب آن به عنوان مرجع در پایان نامه خود استفاده کنید. اگر به فکر ترجمه انگلیسی به فارسی این مقاله باشید، چه مترجمی را برای این مسئله انتخاب می نمایید؟ بدون شک توانایی های هر فرد در زمینه ترجمه متون مختلف وابسته به عوامل زیادی است ولی یک عامل تعیین کننده در این مسئله میزان آشنایی مترجم با زمینه های تخصصی متن است.
چگونه ما به ارائه ترجمه های با کیفیت بالا ادامه می دهیم؟
ما تلاش های خود را بر روی نظارت و ارزیابی مترجمین در جامعه ما تمرکز می کنیم. ما به دقت مترجمان را در جامعه ما انتخاب می کنیم. فقط مترجمان حرفه ای با تجربه ترجمه غنی مجاز هستند که بخشی از جامعه ما باشند. Fluency با تخصیص هر پروژه به یک زبان مقصد، مترجم زبان مادری به دست می آید. به این ترتیب، متن روانتر می شود و خواننده احساس نمی کند که متن ترجمه شده است. دقت: یکی از مهمترین عوامل موثر بر دقت ترجمه، توانایی شما برای برقراری ارتباط با مترجم است. یک ساعت ترجمه اجازه می دهد تا شما را به ارسال مترجم دستورالعمل های خاص در هر مرحله از پروژه. شما می توانید سوالات را بپرسید و حتی واژه نامه خود را به مترجم ارائه کنید. مترجم می تواند با شما تماس بگیرد در صورتی که به متن شما از شما روشن است. به این ترتیب، شما ترجمه بدون حذف و یا اضافه: دقیقا پیام شما می خواهید برای انتقال. بسیاری از ترجمه ها توسط مترجم دوم، مستقل، زبان مادری ارزیابی و بازبینی می شوند. کار دوم این مترجم، یافتن و نابود کردن سوء تفاهمات، اشتباهات اصطلاحی، دستور زبان و اشتباهات املایی است. علاوه بر این، مترجم دوم نظارت بر هماهنگی اصطلاحات، خواندن متن، ساختار جمله و قالب. ما جامعه مترجممان را به طور مداوم با استفاده از بررسی همکارانه و بازخورد مشتری بهبود می بخشیم. ما الگوریتم تخصیص ما را با توجه به عملکرد مترجم تغییر می دهیم. به این ترتیب، تنها مترجمین با امتیاز بالا دسترسی به پروژه شما دارند. هنگامی که شما ترجمه متن متخصص را انتخاب میکنید (برای متنهایی که نیاز به متخصص برایترجمه متنآنها - به عنوان مثال، پزشکی، قانونی، فنی) ما مترجمی را مطابق با موضوع و محتوای پروژه شما پیدا میکنیم. این مترجمان در بخش های خاص بازار تخصص دارند و به شما این امکان را می دهند که خدمات شخصی خود را برای تمام نیازهای خاص خود ارائه دهید
